مراحل آماده سازی سالن های پرورش طیور برای پاک سازی موفق لازم است، همه عملیات به موقع انجام گیرد. بهترین فرصت برای تعمیر و نگهداری معمول مزرعه درزمان پاک سازی به وجود خواهد آمد. پس ضروری است که در برنامه گنجانده شود. برای این که تمامی وظایف با موفقیت اجرا شود لازم است یک برنامه مفصل با جزئیات ، تاریخ ، دفعات ، کارگر و تجهیزات مورد نیاز قبل از تخلیه مزرعه ، تدوین شود.
سالن پرورش طیور
پرورش صنعتی طیور به طور متراکم، باعث شده بیماری‌های مسری از راه های مختلف در داخل یک مزرعه منتقل شوند. همچنین به مزارع همجوار، در طول دوره‌های مختلف پرورش انتقال یابند. برای مقابله با این مشکل امروزه بحث ایمنی زیستی یا Biosecurity اهمیت فراوانی پیدا کرده است. این کار بهتر است براساس سیستم‌های مدون و تا حدی تغییر‌ناپذیر، حتما انجام شود.
عفونت و بیماری همیشه یکی از معضلات مهم در صنعت مرغداری بوده است. خوشبختانه آلودگیهای میکروبی را می توان با رعایت اصول پیشگیری و کاربرد معیارهای مدیریتی کنترل نمود. بطور معمول ضد عفونی (Disinfection) به مفهوم نابودی عوامل بیماریزا در محیط است در صورتیکه بهسازی (Sanitation) کیفیت پاکسازی محیط می باشد.
کاهش بار عوامل بیماری زا در محیط مرغداری موجب کاهش خطر بیماری می شود. مواد ضد عفونی عوامل شیمیایی هستند که می توانند به هنگام تماس موجب نابودی میکرو ارگانیسمها شوند. پاکسازی قبل از انجام عمل ضد عفونی موجب بهتر در معرض قرار گرفتن میکروبها در برابر مواد ضدعفونی شده و موجب نابودی سریعتر آنها می گردد.
شستشو و آماده‌سازی سالنهای پرورش طیور در بین دو دوره جوجه‌ریزی بسیار مهم است. این کار می تواند تا حد زیادی موجب کاهش بار آلودگی گردیده و از مشکلات بیماریها بکاهد. اجرای برنامه آماده‌سازی بطور کامل و بدون چشم‌پوشی از بعضی مراحل آن، از ملزومات بهداشتی در واحدهای پرورش است.
پاکسازی برای آماده سازی سالن های پرورش طیور
✅ کلیه وسایل قابل انتقال را به بیرون از سالن منتقل کنید.
✅ تمامی خوراک , بستر و کود باقی مانده از دوره قبلی را از سالن خارج نمایید.
✅ گرد و غبار و تمامی مواد باقی مانده در سالن با استفاده از جارو پاک کنید .
✅ با استفاده از آب و مواد پاک کننده تمامی سطوح را شستشو نمایید. ( در این مورد استفاده از اسپری فشار قوی می تواند مفید واقع شود.)
✅ تمامی مواد پاک و باقی مانده مواد آلی را از سطوح مورد نظر آبکشی نمایید.
کنترل حشرات :
حشرات در انواع سوسک های بستر یکی از ناقلین بیماری محسوب می‌شوند. به دلیل وجود طیور در سالن، بصورت طبیعی در سطح بستر نمی توان حشرات را مشاهده کرد. به مجرد اینکه جوجه ها از سالن خارج شدند، در زمانیکه سالن هنوز گرم است، باید به سرعت سطح بستر و دیواره‌های سالن، با یک ماده حشره‌کش، سمپاشی شود. بهتر است بعد از خروج آخرین مرغ از سالن و دستکاری کود، قبل از آن که این حشرات فرصت مهاجرت به اطراف را داشته باشند، این کار را انجام دهید.
💠 بستر ، دستگاهها و تمامی سطوح با یک حشره کش رایج منطقه اسپری شوند.
💠 حشرات یک عامل مهم انتقال بیماریها هستند و قبل از مهاجرت آنها بداخل بخشهای چوبی ساختمان و دیگر مواد باید از بین بروند.
💠 برای بار دوم حشره کش باید قبل از دود دادن در محل استفاده شود.
خروج خوارک باقی مانده از دوره قبل از مرغداری :
یکی از مواردی که در آماده سازی سالن های پرورش طیور اهمیت دارد، خارج کردن خوراک های باقی مانده ی مرغ ها از دوره ی پرورش قبل و به خصوص خوراک های فاسد و کپک زده است.
خروج وسایل از سالن :
کلیه وسایل قابل انتقال مانند آبخوری‌‌ها ، سیستم‌های دانخوری و توزیع دان و … باید از سالن خارج شده و در محلی با کف سیمانی قرار داده شوند.
انتقال کود :
بسیاری از بیماری های طیور (ویروسی، باکتریایی، انگلی) از طریق مدفوع طیورِ مبتلا، منتقل می شوند. تجمع مدفوع و فضولات در سطح جایگاه های نگهداری و تماس با آن، یکی از راه های مهم انتقال بیماری است. جلوگیری از شیوع بیماری از طریق جمع آوری مدفوع و فضولات و جلوگیری از پراکنده شدن آن در محیط، راه مناسبی است. توجه نکردن به روش صحیح جمع آوری و نگهداری کود نیز سبب بوجود آمدن محل مناسبی برای تکثیر و رشد و نمو حشرات، انگل ها و سایر عوامل بیماری زا گردیده و باعث بقاء و انتشار عامل بیماری می شود.
✔️ پیش اسپری : قبل از انتقال هر چیزی از داخل سالن به خارج آن استفاده از یک اسپری کننده آب با فشار پائین در سرتاسر سالن و کف آن برای جلوگیری از گرد و غبار ضروری بنظر می رسد. ( قبل از انتقال کود)
✔️ انتقال کود : قرار گرفتن تریلی ها یا کودکش ها داخل سالن برای انتقال کود به خارج سالن می باشد. در این حالت تریلی باید داخل سالن بعد از پر شدن با کود با یک چادر بطور کامل پوشیده شود. این کار برای جلوگیری از پخش آشغال به محیط اطراف می باشد. سعی شود در هوای بادی از تمیز کردن سالن خودداری گردد. در حین ترک سالن چرخهای وسیله کودکشی کاملا” تمیز شود.
✔️ استقرار کود : کود باید حداقل به ۵/۱ کیلومتری یا یک مایلی سالن منتقل شده و به یکی از روشهای زیر مستقر گردد :
- کود نباید در فارم انبار شود.
- کود نباید روی زمین نزدیک فارم پخش شود.
گردگیری و جارو‌کردن سالن جهت آماده سازی سالن های پرورش طیور
بیشترین زمان در طی روند آماده‌سازی، در این مرحله صرف می‌شود. کف سالن از باقیمانده کود کاملاً جاروکشی می‌شود. کلیه قسمت‌های سالن از جمله وسایل غیر قابل انتقال که در سالن باقی مانده است را، به طور کامل گردگیری کنید. وسایل غیرقابل شستشوی باقیمانده در سالن مانند؛ تابلوی برق و … به صورت کامل گردگیری کنید. سپس با دستمالِ آغشته به ماده ضدعفونی تمیز شده و توسط کاور پوشانده شوند.
استفاده از برس برای پاک کردن غبار ، آشغال ، تار عنکبوت از محور هواکشها ، تیرهای ساختمان ، لبه ها و سنگهای دیواره صورت می گیرد.
انجام تعمیرات لازم در سالن :
در این مرحله کلیه تعمیرات ساختمانی مانند پر کردن درزها و ترک‌های سالن و نیز کنترل تجهیزات از جمله؛ موتور برق، سیستم توزیع برق و … انجام می‌شود. تا در طی مرحله ضدعفونی سالن، از ورود و خروج بی‌مورد افراد به داخل مزرعه اجتناب شود.
نکته مهم :
انواع متنوعی از پاک کننده های صنعتی موجود می باشد. درهنگام مصرف باید از دستورالعمل کارخانه سازنده آن تبعیت نمود.
شستشو با مواد شوینده :
در این مرحله، از صابون مایع به نسبت «یک لیتر صابون در ۱۰۰ لیتر آب» و یا «۵۰۰ گرم پودر لباسشویی در ۲۰۰ لیتر آب» استفاده می‌شود. مخلوط حاصل را با آب فشار ضعیف و ولرم، از سمت سقف به طرف کف سالن و از انتها به ابتدای سالن بطور کامل کف‌پاشی کنید. کف حاصل به مدت ۳۰ دقیقه باقی مانده و سپس به همان طریق و با آب فشار ضعیف آبکشی می‌شود. قبل از شروع مرحله بعد، صبر کنید تا سالن کاملاً خشک شود.
استفاده از یک شوینده یا پاک کننده ، برای انتقال باقیمانده ، کثافات و آشغال ها است. تمامی دستگاهها باید شسته شده و به قسمت سیمان شده خارج سالن منتقل شوند.
در داخل سالن قسمت های زیر باید با ملاحظات ویژه تمیز گردند:
💠 محل نصب هواکش ها
💠 محورهای هواکش
💠 هواکش ها
💠 شبکه های نصب شده بر روی هواکش ها
💠 قسمت های بالای تیرها
💠 لبه ها
💠 لوله های آب
برای اطمینان از شستشوی کامل قسمت های خارج از دسترس ، کاربرد داربست های متحرک و لامپ های سیار پر نور توصیه می شود محوطه بیرون سالن نیز باید شستشو شده به محل های ذیل توجه بیشتری مبذول شود :
💠 هواده ها
💠 سیستم فاضلاب
💠 مسیرهای رفت و امد
💠 ناودان های آب
💠 آب راههای بتنی
💠 حوضچه های ضد عفونی ورودی سالن ها
همه موارد را برای آماده سازی سالن های پرورش طیور رعایت کنید. تمامی جاهائیکه نمی تواند شسته شود مثل پلی تن ها و مقوا و باید معدوم گردد. در هنگام شستشو باید به جزئیات هم توجه شود بطوریکه بعد از شستشو نباید غبار ، آشغال و کثافات و کود در سالن دیده شود.
سیستم آبخوری :
✔️ تمامی مخازن و لوله ها از آب خالی شوند .
✔️ لوله ها با آب تمیز شستشو گردند .
✔️ مخازن اصلی برای حذف رسوب و لایه های نازک باکتری ، برس زده شوند آب حاصله به خارج از سالن هدایت شود .
✔️ مخزن با آب تمیز پر شده یک ضد عفونی کننده مناسب آب به ان اضافه شود .
✔️ آب محتوی محلول ضد عفونی کننده را به سمت لوله های آب جاری کنید و مطمن شوید که هیچ هوایی در لوله ها باقی نمانده است .
✔️ مخزن اصلی را مجدد با یک محلول ضد عفونی کننده و با غلظت مناسب به سطح قبلی رسانده اجازه دهید که این محلول حداقل به مدت ۴ ساعت در مخزن باقی بماند .
✔️ مخزن راتخلیه و با اب پاکیزه شستشو کنید .
✔️ قبل از رسیدن جوجه ها مخزن را با آب تمیز پر کنید .
سیستم های خنک کننده تبخیری و مه پاش را می توان با استفاده از ضد عفونی کننده های پلیمری بی گوانید ضدعفونی کرد. کاربرد این ضدعفونی کننده در دوره تولید نیز ما را مطمئن خواهد کرد که اب حاوی حداقل باکتری بوده و انتشار باکتری ها را در سالن کم خواهد نمود .
سیستم دانخوری :
- کلیه تجهیزات دانخوری اعم از مخازن دان ، تراف ، زنجیر و دانخوری آویز را تخلیه ، شستشو و ضد عفونی کنید .
- سیلوها و لوله های رابط را خالی کرده تا حد امکان برس بزنید سپس آنها را کاملا تمیز کرده کلیه شکاف ها را مسدود کنید .
- در موقع گاز دادن اطمینان از رعایت مسایل ایمنی اجباری است.
- برای تاثیر گاز فرمالدهید حرارت ۲۱ درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی ۶۵ درصد ضروری می باشد .
تعمیرات و نگهداری :
سالن تمیز و خالی فرصت مناسبی را برای تعمیر و نگهداری فراهم می آورد. این مورد در آماده سازی سالن های پرورش طیور از اهمیت بالایی برخوردار است. زمانی که سالن خالی باشد باید به مسایل زیر توجه شود :
✔️ کف سالن را با استفاده از سیمان و بتون درزگیری کنید .
✔️ ترک خوردگی ها و درزهای دیوارهای ساختمان را با استفاده از سیمان مسدود کنید .
✔️ هرگونه خرابی در دیوارها یا پانل های سقف را برطرف کنید .
✔️ در صورت نیاز نقاشی یا سفید کاری انجام دهید .
✔️ از محکم بسته شدن درها مطمئن شوید .
✔️ اطمینان از اینکه تمامی دربها محکم بسته می شوند.
✔️ برای سالنهای با کف سیمان و خشک که امکان ضدعفونی وجود دارد ، کف باید دارای شیب باشد.
✔️ مطمئن شوید که پرندگان وحشی نمی توانند از محل هواکش ویا هواده وارد سالن گردند .
✔️ درها باید کاملا بسته شوند و هیچ گونه روزنه ای وجود نداشته باشد .
✔️ مطمئن شوید که هیچ گونه نشتی درسیستم های دانخوری وجود ندارد غذای سهل الوصول ، جانوران موذی را جلب میکند .
کنترل جوندگان :
جهت آماده سازی سالن های پرورش طیور یکی از مراحل کنترل جوندگان در سالن است. باید به موارد زیر دقت شود:
💠 باید از ورود جوندگان و پرندگان بداخل سالن بشدت جلوگیری شود. زیرا آنها بیماری را منتقل می کنند و خوراک را می خورند.
💠 تمامی دیوارها و سقف از لحاظ سوراخ بودن چک شوند و در صورت نیاز تعمیر گردند.
💠 همه درها بدون داشتن فاصله محکم بسته شوند.
💠 تمامی سیستم های خوراک برای نداشتن سوراخ چک شوند.
💠 بعنوان اینکه خوراک در همه جا در دسترس باشد و در کف سالن ریخته نشده باشد تا ناخواسته برای حیوان جلب توجه نکند.
پاک سازی محوطه خارجی سالن :
تمیز کردن محوطه خارجی سالن ها نیز برای پاکسازی سالن های پرورش طیور بسیار ضروری می باشد. بهتر است که اطراف هر سالن مرغداری با محدوده ۳متری از شن و یا بتون محاط شود درغیر اینصورت این محوطه باید :
- فاقد هرگونه پوشش گیاهی باشد .
- فاقد تجهیزات و ماشین آلات غیر قابل استفاده باشد .
- سطح هموار و یکنواختی داشته باشد .
- به خوبی زهکشی شده باشد به طوری که محلی برای جمع شدن آب های راکد نباشد .
همچنین نسبت به تمیز و ضد عفونی کردن مکان های زیر توجه خاصی مبذول شود :
- زیر هواده و هواکش های خروجی
- مسیرهای در دسترس ومورد استفاده
- اطراف درها
- تمامی قسمت های بتونی باید همانند قسمت های داخلی سالن ها شستشو وضدعفونی گردند .
شعله‌گیری کل سالن و محوطه بیرون سالن :
در قسمت داخلی سالن، به طور کامل کف و دیواره سالن تا ارتفاع ۵/۱ متری توسط شعله‌افکن سوزانده می‌شود. در قسمت خارجی سالن نیز، تا فاصله ۳ تا ۵ متری، بطور کامل سوزانده شده و از پوشش گیاهی کاملاً پاکسازی شود.
ضدعفونی :
ضدعفونی نباید تا قبل از تکمیل پاک سازی و تعمیرات مرغداری انجام گیرد. مواد ضد عفونی در حضور ضایعات و مواد آلی بی تاثیر خواهند بود. برای ضدعفونی باید از مواد ضد عفونی کننده مجازی که دارای بیشترین تاثیر برعلیه عوامل باکتریایی و ویروسی بیماری زای طیور می باشند استفاده شود. درتمامی موارد کاربرد ، می بایست از دستورات سازنده آنها پیروی شود .
از انواع ضدعفونی کننده‌های موجود در بازار، بر حسب وضعیت بیماری دردوره قبل و توصیه های دامپزشک مزرعه استفاده کنید. این کار باید بر مبنای طیف اثر، یکی را انتخاب و با نسبت تعیین شده محلول لازم را تهیه کنید. با آب فشار قوی از سمت سقف به کف و از انتها به ابتدای سالن شستشو کنید. قبل از شروع مرحله بعد، صبر کنید سالن کاملاً خشک شود.
